Coraz częściej dochodzisz do wniosku, że alkohol stał się ważnym elementem twojego życia, albo zacząłeś odczuwać straty wynikające z picia? Zdarza ci się słyszeć od otoczenia, że pijesz za dużo? Warto abyś przyjrzał się swojemu modelowi używania alkoholu i podjął niezbędne kroki.

Ocenę aktualnego wzoru używania alkoholu umożliwia test AUDIT, który został opracowany przez WHO. Jeśli wyniki testu AUDIT kwalifikują picie jako ryzykowne lub szkodliwe to konieczne jest ograniczenie używania alkoholu.

Narzędziem pomocnym w ograniczaniu używania alkoholu jest mobilny Program Ograniczania Picia e-POP stworzony przez Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowy (PARPA) oraz Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum. Program składa się z aplikacji E-POP oraz platformy internetowej www.e-pop.pl.

Użytkownicy e-POP, w każdym tygodniu korzystania z aplikacji, skupiają się na innych obszarach. Są to ćwiczenia skoncentrowane m.in. na analizie rozumienia powodów sięgania po alkohol i strat z tym związanych, poznawaniu własnych motywów sprzyjających zmianie, poszukiwaniu alternatyw dla picia oraz ustaleniu planu ograniczania picia i jego przestrzegania na dalszym etapie.

Założenia POP

Program Ograniczania Picia (POP) powstał wraz z rozwojem nauki. Często nazywany jest ,,nowym wyzwaniem” w lecznictwie odwykowym, ze względu na swój nowatorski charakter. Program ten jest skierowany do osób pijących szkodliwie oraz osób z uzależnieniem od alkoholu, jednak nie wszystkich. Do udziału w POP kwalifikują się szczególnie osoby młodsze, doświadczające mniejszej ilości problemów związanych z piciem, będące w początkowej fazie uzależnienia i nie posiadające przeciwwskazań zdrowotnych dla używania alkoholu. Udział w programie ograniczania picia uniemożliwiają m.in. ciąża, długotrwałe przyjmowanie leków wchodzących w interakcje z alkoholem i przeciwwskazania prawne, np. sądowy nakaz powstrzymywania się od spożywania alkoholu.

Czytaj więcej: Program ograniczania picia w terapii uzależnienia od alkoholu 

POP w poradniach leczenia uzależnień

Program zakłada różne formy terapii, m.in. sesje indywidualne, sesje grupowe, sesje rodzinne, również farmakoterapię. Warunkiem niezbędnym do uczestnictwa w sesjach terapeutycznych jest niemożność bycia pod wpływem alkoholu. Czas trwania POP jest ograniczony, jak podaje PARPA, to zazwyczaj 8-12 tygodni przy cotygodniowym spotykaniu się z terapeutą.

Założeniem POP jest ustalenie z pacjentem konkretnej dawki alkoholu, przy jednoczesnej jej modyfikacji wraz z osobistymi postępami pacjenta. Gdy pacjent w trakcie zaczyna utrzymywać abstynencję, profesjonalnym jest zrezygnowanie z tej formy oddziaływań. W przypadku, gdy pacjent nie jest w stanie spożywać określonej ilości alkoholu, wtedy profesjonalnym jest proponowanie pacjentowi utrzymywania całkowitej abstynencji.

Schemat postępowania nie jest przypadkowy. Jest ono zależne od wyznaczonych celów pracy. Cele mogą się zmieniać podczas trwania terapii. PARPA w programie wymienia m.in.:

– Rozpoznanie aktualnego wzoru picia
– Wybór celu pracy terapeutycznej
– Zaplanowanie zmiany
– Monitorowanie sytuacji związanych z piciem i zmianą oraz wzmacnianie samoskuteczności
– Zapobieganie powrotom do destrukcyjnego wzoru picia
– Utrwalanie i monitoring wprowadzonych zmian

Rekomendowany przez PARPA Program POP jest tematem wielu dyskusji w sektorze leczenia uzależnień, dlatego poprosiliśmy specjalistów psychoterapii uzależnień o wypowiedzi na jego temat.

Anna Bakuła, psycholog, certyfikowana specjalistka psychoterapii uzależnień, współautorka Programu Ograniczania Picia: „Warto ludziom uświadamiać, czym jest Program Ograniczania Picia. Jeszcze raz to powtórzę: my nie chcemy uczuć pić kontrolowanie, ale marzymy o tym, aby osoby uzależnione miały szeroką ofertę terapeutyczną, taką, która nie będzie ich wykluczać z terapii. Chcemy szanować to, że młody pacjent mówi, że nie chce całkowicie przestać pić, bo ma np. 19 lat i chce zacząć od Programu Ograniczania Picia. Pamiętajmy, te programy nie są dla osób ciężko uzależnionych. Są one przeznaczone wyłącznie dla osób, którzy krócej pili, nie używali alkoholi niekonsumpcyjnych, nie wypadli z ról społecznych i nie mają przeciwskazań medycznych, czyli marskości wątroby, zaburzeń krążenia, padaczki alkoholowej, itp. Zresztą, realizując te programy zawsze zachęcamy do całkowitej abstynencji, bo to jest najzdrowsze, co można dla siebie zrobić. Co więcej, z programu POP zawsze można przejść na program całkowitej abstynencji.”

Przeczytaj wywiad z Anną Bakułą.

Aneta Półtorak, specjalistka terapii uzależnień w procesie certyfikacji: – Osobiście cieszę się, że poszerzają się możliwości oddziaływań terapeutycznych. Uważam, że jest to krok w podkreślaniu indywidualności potrzeb pacjentów. To kolejna opcja, która może przyczynić się do poprawienia życia jednostek i całych systemów rodzinnych. Jednocześnie uważam, że trzeba zachować szczególną ostrożność w doborze do pacjenta. POP nie jest to uniwersalną metodą leczenia uzależnień. Program może być korzystny, gdy pacjenci spełniają odpowiednie kryteria, np. są młodzi, pijący szkodliwie. Do placówek odwykowych przychodząc, nie wyobrażają sobie najczęściej reszty życia bez alkoholu. Abstynencja jawi się dla nich jako coś przerażającego, czego pokłosiem bywa całkowita rezygnacja z leczenia. A w leczeniu przecież najważniejsza jest pomoc drugiemu człowiekowi. Każdy człowiek jest ważny! Zawszę będę zachęcać pacjentów do utrzymywania abstynencji, czasami jednak należy człowiekowi dać drogę sprawdzenia innych możliwości i pozwolić na samodzielne podjęcie decyzji.

Dorota Bąk, specjalistka psychoterapii uzależnień w procesie certyfikacji. – Program Ograniczania Picia otwiera ofertę terapeutyczną, zarówno dla osób z uzależnieniem (które kwalifikują się do programu, m.in. młodych, którzy nie mają przeciwskazań zdrowotnych), ale też pijących alkohol w sposób szkodliwy. Obojętnie, o której grupie mówimy, POP to oddanie wyboru Pacjentowi. Abstynencja, oczywiście, jest najzdrowszym wyborem i to chcę podkreślić. Jednak może się okazać, że aby osiągnąć swój cel wystarczy cel pośredni, czyli ograniczenie używania alkoholu. Obserwacje specjalistów pokazują, że Pacjenci, którym dano możliwość wyboru celu terapii, mają większe szanse na sukces terapeutyczny, ponieważ ludzie są bardziej skłonni do realizacji celów, które sami wybierają. Nie oznacza to jednocześnie, że w procesie terapii wszyscy Pacjenci z uzależnieniem od alkoholu pozostają przy ograniczaniu spożywania alkoholu. Dla części będzie to celem optymalnym. Jednak osoby, które nadal – mimo prób ograniczania picia – doświadczają strat, których nie chcą w swoim życiu, rezygnują z POP i zmieniają cel na całkowitą abstynencję. Jeśli Pacjent przez około 6 tygodni nie odnosi sukcesu w ograniczeniu picia, to wówczas motywuję go do podjęcia abstynencji. Są też tacy, którzy radzą sobie z nałożonym limitem spożywania alkoholu, ale robią to z ogromnym wysiłkiem. Jest to dla nich tak trudne, że ostatecznie rezygnują z picia alkoholu. Innymi słowy, przy braku przeciwskazań do udziału w POP – nie chcesz / nie czujesz się na siłach, by od razu podejmować pełną abstynencję? Ok. Spróbuj ograniczyć używanie alkoholu i sprawdź, jak ci to działa. Masz wybór. Jeśli to jednak nie działa, zrób coś innego, co przyniesie efekt, który chcesz osiągnąć.

Jarosław Grabarczyk, specjalista psychoterapii uzależnień – Program Ograniczania Picia wywołuje emocje zarówno w środowisku terapeutów uzależnień, jak i osób uzależnionych, które zdecydowały się na abstynencję. Często rozmawiamy o nim w sposób „wszystko, albo nic”. Takie traktowanie idei programu POP niepotrzebnie dzieli. Jest mi blisko do stanowiska, aby w Programach Ograniczania Picia dostrzegać zarówno dobre strony, ale jednocześnie wnikliwie im się przyglądać, „nie zamykać” oczu na ich ograniczenia i ryzyka. Nie będę oryginalny mówiąc, że program POP może stanowić bardzo dobry sposób dochodzenia do swojej abstynencji. Szanse jakie MOŻE (!) dawać, to: zatrzymanie, zwrócenie uwagi na to, że picie alkoholu zaczyna stanowić problem i rodzić trudności w życiu osoby pijącej. Próba zrozumienia tego, co się dzieje w życiu osoby, która pije ryzykownie/szkodliwie, może być zaproszeniem do pracy nad sobą (szczególnie późniejsze fazy POP). Szczególnie e-POP wpisuje się jako narzędzie, które jest dostępne, odpowiada na potrzeby młodego pokolenia i może służyć jako skuteczne narzędzie edukacyjne w zakresie posługiwania się alkoholem, rozumienia uzależnienia. Podsumowując, w przypadku leczenia uzależnienia nie ma prostych środków i jednoznacznych odpowiedzi. W związku z tym warto kreatywnie szukać i testować drogi docierania do osób, które stoją na krawędzi. Warto testować każdą metodę, narzędzie, które może ocalić choć jedno życie.